Linienstraße, Berlin

Het perceel in de Linienstraße bevond zich lange tijd in een winterslaap. Op tien minuten wandelen van de Alexanderplatz, in de achtertuin van de Volksbühne werd dit stuk grond door de buurt gebruikt als tuin. Ooit stond hier al eens een gebouw: de Joodse huiseigenaren werden in de jaren dertig echter onteigend en de gebouwen langs de straat werden volledig afgebroken. Het perceel raakte in de vergetelheid tot het na de Duitse omwenteling werd terugbezorgd aan de rechtmatige erfgenamen.

Met hun ontwerp voor een meergezinswoning met galerie vonden BCO Architekten uiteindelijk een geïnteresseerde opdrachtgever en de toestemming van de bevoegde autoriteiten. Een massieve hoofdstructuur, een sculptuur uit steen, werd in het omliggende groen ingewerkt. De harmonieuze, tot in het kleinste detail uitgevoerde kleurvormgeving in steengrijs benadrukt het karakter van het gebouw en vormt een visuele verwijzing naar de gesloten, zeer geïsoleerde schil van deze energieneutrale woning. Het wettelijk vastgelegde vensteraandeel voor de gevel was een belangrijke parameter voor het ontwerp en komt tot uiting in een dynamisch samenspel van enkele kleinere en een paar zeer grote openingen.

De bijna kamerhoge vaste ramen draaien, als grote lichtbakken, aan een zijde horizontaal uit de gevel en bieden zo een blik van binnenuit op het verloop van de straat. Op elke verdieping bevindt zich een van dit soort etalageachtige ramen. Hun exacte positie op de gevel is afgeleid van de inrichting en vereisten aan de binnenkant. “Wat de energiehuishouding betreft, betekenen dergelijke aan de zuidkant gelegen grote raamoppervlakken ook heel wat zonnewarmte”, verklaart Lisa Wameling van BCO Architekten. “Bovendien reflecteren de glaspartijen de omgeving en creëren zo een voortdurend veranderend beeld.”

In de zomer beschermen de eveneens grijs gekleurde rolluiken aan de buitenkant tegen te hoge temperaturen. Onderaan springt nog een raampartij in het oog – een lange band zorgt voor lichtinval in de tentoonstellingsruimte in de kelder en laat voorbijgangers een blik werpen in de galerie. Dankzij eenzelfde raam aan de achterzijde is zelfs een bik doorheen het hele gebouw tot in de tuin mogelijk. Dit bezorgde de bouwingenieurs van Büro DBV wel enige kopzorgen. De verticale krachten van de twee buitenmuren worden door een balk in het midden van de zwevende, bijna vijf meter hoge ruimte afgeleid. Het feit dat een groot deel van de galerie is ondergebracht in de verhoogde kelder, heeft ook pragmatische redenen – de tentoonstellingsruimte is niet bedoeld als volwaardige verdieping.

In lijn met de aantrekkelijke locatie biedt het gebouw plaats voor vier ruime appartementen, waarvan drie maisonnettes en een gewoon appartement. Elk appartement beschikt over een direct bereikbare buitenruimte in de vorm van een tuin, balkon of dakterras. Centraal element van de appartementen is een box uit gipskarton die als multifunctioneel object de taak van keukenblok, badkamer en, bij de maisonnettes, trap op zich neemt. De woongedeeltes vloeien als open ruimtes rond deze box en kunnen dankzij schuifwanden op een flexibele manier worden aangepast aan verschillende gebruikscenario’s.